Za ovu džamiju važi vjerovanje da njene temelje čuvaju meleci (anđeli) koji svoje vjernike, kao i njihove porodice štite od svih nedaća. Zato ova bogomolja u Petnjici nikada nije stradala, a njena jedinstvena arhitektura i nakon toliko vjekova odolijeva zubu vremena. Petnjičani se nadaleko hvale ovom božjom kućom i ponosno za nju kažu da je jedna od najljepših džamija u Evropi, jedinstvene arhitekture, sa drvenim, ručno rezbarenim stubovima. Sa površinom od oko 550 metra kvadratna može da primi više stotina vjernika. Džamija u Petnjici je inače poznata po tome što je jedina trospratna džamija u Crnoj Gori, a i na Balkanu, piše CDM.
Istražujući po brojnim sajtovima ipak, ne može se naći podatak kada je ova džamija sa sigurnošću nastala. Narodno predanje kaže da je to bilo krajem 16. vijeka.
Istoričari njenu izgradnju povezuju sa dolaskom Hajdar- paše Selima 1689. godine, kada je izgrađeno više objekata orijentalnog stila u Limskoj dolini.
Njen prvobitni izgled znatno se razlikovao od današnjeg. Obim zgrade je bio manji-prvi sprat napravljen od kamena, a drugi od drveta. Minaret je bilo drveni, a džamija je bila pokrivena tahtom.
U narodu postoji predanje da je kamen za njenu izgradnju donešen sa džamije koja se nalazila u srednjevjekovnom utvrđenju Bihor, na vrhu strmog brijega Gradina, iznad sela Bioča.
Petnjica je krajem 17. i početkom 18. vijeka prerasla u značajno okružno središte, a broj stanovnika u petnjičkom kraju je rastao.
Tako je džamija postala premala za sve vjernike muslimanske vjeoispovijesti, pa se 1901. godine krenulo sa proširenjem, o čemu svjedoči tarih napisan arapskim pismom na ploči koja se čuva u džamiji.
Materijal za dogradnju džamije, unutrašnje opremanje, kao i novac i hranu za majstore, obezbijedio je narod ovog kraja dobrovoljnim darovima i prilozima.
Džamija je tokom 20. vijeka pretrpjela nekoliko promjena, da bi joj posljednjom rekonstrukcijom 2005. godine, bio vraćen pređašnji izgled.
Čuvar preko 500 unikatnih ćilima
Osim istorijskog značaja, ova džamija je imala veoma značajnu ulogu u opismenjavanju i očuvanju kulturnog identiteta muslimanskog življa u ovom dijelu Crne Gore.
Naime, u njoj se čuva preko 500 unikatinih ćilima koji su prije dvije godine proglašeni za nematerijalno kulturno dobro Crne Gore.
Vođa idejnog projekta Ismet Latić kaže za CdM da niijetu ne postoji toliko ćilima na jednom mjestu.
“Oni predstavljaju naše kulturno dobro. Svaki je različito rađen i ne postoji nijedan koji je identičan sa drugim. Način izrade je takav da se na ćilimu mogu vidjeti raznovrsni tipovi dizajna koji uključuju cvijeće, ruže i raznovrsne perunike”, ističe sagovornik CdM-a.
Ono što je posebno interesantno jeste da su neki ćilimi stari i po 300 godina, što je podatak koji svjedoči o neprolaznosti vrijednosti koje Petnjica, priznaćete, pomno njeguje a džamija vjekovima čuva.
Petnjica, Sandžak – U srcu Bihora, u malom sandžačkom gradu Petnjici, nalazi se arhitektonsko čudo koje odolijeva vremenu – džamija iz 16. vijeka, poznata kao jedina trospratna džamija na Balkanu. Ova impozantna građevina, sa površinom od oko 550 kvadratnih metara, može da primi i do 1200 vjernika, predstavljajući ne samo duhovno već i kulturološko središte regije.
Misterija njenog nastanka
Iako se tačan datum njene izgradnje ne zna, narodno predanje ukazuje na kraj 16. vijeka. Historijski izvori spominju 1689. godinu i dolazak Hajdar-paše Selima kao ključni period u razvoju orijentalne arhitekture u Bihoru i Limskoj dolini, što možda uključuje i gradnju ove džamije.
Od skromnih početaka do monumentalne strukture
Prvobitni izgled džamije bio je skromniji – s prvim spratom od kamena i drugim od drveta. Kroz vijekove, posebno tokom 1901. godine, džamija je proširivana i preuređivana, gubeći dio svoje autentičnosti ali dobijajući na veličini i snazi.
Restauracija i očuvanje kulturnog naslijeđa
Godine 2005, izvršena je detaljna rekonstrukcija kako bi se džamiji vratio njen stari izgled. Danas, sa tri sprata i 35 prozora, džamija u Petnjici stoji kao simbol otpornosti i kulturnog identiteta. Njeni zidovi su debeli 80 cm na prva dva sprata, dok je treći sprat nešto tanji, sa 50 cm debljine zida.
Više od mjesta molitve
Osim svoje arhitektonske važnosti, džamija igra ključnu ulogu u očuvanju kulture Bihoraca. Čuva preko 500 unikatnih ćilima, proglašenih nematerijalnim kulturnim dobrom Crne Gore, te arhivske zapise koji pružaju uvid u istoriju i život lokalnog stanovništva.
Pod zaštitom i u srcima zajednice
Kao objekat pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture, džamija u Petnjici nije samo mjesto vjerskog okupljanja, već i čuvar historije i tradicije Bihora. Vjeruje se da njen opstanak, čuvaju ne samo njeni masivni zidovi, već i meleci – anđeli, kao i nesebični doprinosi Bihoraca koji su kroz vijekove darivali za njen razvoj i očuvanje.
Džamija u Petnjici ostaje simbol otpornosti, jedinstvenosti i kulturnog bogatstva, ne samo za stanovnike Bihora već i za cijeli Balkan.
Jedna od najvećih džamija na Balkanu, trospratna, jedinstvene arhitekture, sa drvenim, ručno rezbarenim stubovima i dvije drvene, međuspratne tavanice. Sa površinom od oko 550m² može da primi cca 1200 vjernika. Stara je nekoliko vijekova, te se i njen izgled vremenom mijenjao. Građena je u tradiciji lokalne arhitekture bez upliva orijentalne ornamentike.
Ne zna se tačno kada je nastala, predanje kaže da je to bilo krajem XVI vijeka, povezuju sa dolaskom Hajdar – paše Selima, 1689. godine. Prilikom predhodnih rekonstrukcija, drveno minare je srušeno, izgrađeno novo od cigle i omalteisano pa nije bilo autentično a krov pokriven cijepom
Zbog dotrajalosti, džamija je u potpunosti rekonstruisana i ojačana 2005. godine. Svi drveni elementi u enterijeru su demontirani, konzervirani i djelimično zamijenjeni novim. Poseban raritet predstavljaju drveni, rezbareni stubovi, koji su u potpunosti sačuvani prilikom rekonstrukcije. Demontirani su, zaštićeni i varćeni bez oštećenja.
Džamija je značajna i zbog toga što se u njoj nalazi velii broj originalnih ručno tkanih ćilima. Minaret je vračen u izvorni oblik, obložen drvetom u skladu sa obradom i detaljima koja su postojali prije njegovog rušenja a sačuvani fotodokumentacijom. Pokrivanje je takođe izvršeno sa originalnom drvenom šindrom uz predhodnu izradu ozolacija krova preko daščane podloge.
